Demokracia e importuar dhe pavarësia e dhuruar

Pra, sërish në “llogore”! Shpejt kalojnë pushimet.Mirësetëgjeta miku im! Pas 3 javësh mungesash të justifikuara, nga t’ia nisë njeriu e të shtjellojë ndodhitë?! Po e kap fillin nga ambasadat. Po po. E kujt nga ne shqiptarët, nuk i ka rënë rasti të ndodhemi në ambientet e një ambasade?! Për katër dekada të tëra, fjala amabasadë qe e ndaluar dhe e vendosur në raftin e “rezervave”. Nëse kishte fjalë që duhej të ankohej për mospërdorim, me siguri, një nga vendet kryesorë duhej t’a zinte “ambasada”. Mirëpo, kohët ndryshojnë. Sot, jo vetëm fjala amabasadë përdoret e ...provohet vetë amabasada nga shumica jonë, por ka dhe raste kur brenda tyre, ndodhin të pandodhurat. Ose edhe të ndodhurat dhe të priturat. Njërës amabasadë shqiptare, asaj në Itali, njëri prej shoferave i kapet me drogë.

Aspak çudi, dhe nuk besoj se befasohesh edhe ti, o lum miku. Në tjetrën, atë shqiptare të Greqisë, atje ku përditë kalojnë për të “votuar” të paktën njëqind e pesëdhjetë me dyqindë persona, vërtiten jashtë saj, por hera-herës akoma dhe në ambientet e rrethuara të saj, disa persona disi të ...çuditshëm! Në fakt, personat aspak të çuditshëm nuk janë, që të përshkruajmë sa më qartë realitetin. Persona normalë janë. Me emra dhe me mbiemra. Me qëllime krejt të qarta dhe me plane po kaq efikase. Sigurisht, nuk mund të thotë ndokush se punonjësit e ambasadës janë në dijeni por, të habit fakti që, ndën hundën e tyre, “ndihmojnë” emigrantët që shkojnë atje për të ligjëruar dokumenta të ndryshme.

Do më thuash që kjo është praktikë e njohur për realitetin shqiptar dhe, nuk po zbuloj ...Amerikën! E pranoj! Sikurse të gjithë së bashku, jemi pajtuar me realitetin tonë. Po tani që thashë Amerikë, m’u kujtua dhe Konventa e Demokratëve. Nuk di se si ndihet një politikan shqiptar, me përvojë ose krejt i freskët në arenën politike, i cili udhëton mijra kilometra për t’u numëruar thjesht si pjesmarrës i një grupi prej 75.000 vetësh?! Më erdhi në mend fragmenti i një filmi të vjetër grek ku burri, gjithë krenari, i thotë së shoqes se “sot për mua ka folur” televizori”! Habisë së bashkëshortes të shoqëruar me pyetjen e saj, i përgjigjet krejt natyrshëm që ”sapo përmendi praninë e 12.000 vetëve në Olimpinë Antike.Atje isha qysh në mëngjes sot”!

Ndërkohë, Kosova jonë po bën hapa të sigurtë drejt demokracisë dhe shtrirjes në të gjithë botën të legjitimitet të saj. Kësi kohe, madje, ajo që proekupon krerët ekzekutivë të Prishtinës, është njohja e shtetit të sapolindur nga vendet arabe. Ose thënë më shkoqur, nga vendet islamike. Mirëpo këtu, edhe pse nuk dua t’i mërzis vëllezërit tanë të përtej kufirit gjeografik, le t’u kujtoj se,Shqipëria amë është pjestare e Bashkimit Islamik! Kësisoj,fare lehtë mund të shfrytëzojë Kosova prezencën tonë atje, për t’u anëtarësuar. Mbase kështu, është më e lehtë rruga për të arritur në tokën e shenjtë të demokracisë arabe. Kush tha që Kosova duhet fillimisht të njihet nga ,Maqedonia bie fjala apo Greqia, e pastaj të shtrihet kaq larg? Ai që e ka thënë, nuk njeh demokracinë që shijojnë vendet islamike.

Shembull më konkret se Shqipëria, për këtë, nuk mund të gjesh! Gjithandej, lulëzon demokracia e importuar, qysh në hapat e parë të postkomunizmit, nga vendet mike islamike. Ndokush, mund të thotë këtu se nuk ishte ëndërra jonë shekullore të bëheshim aleatë të ngushtë të demokracive arabe! Qartë po, kur nuk ha dot pulën, thotë i mënçuri popull, do hash sorrën! Mjafton të jetë tryeza jonë e mbushur ...demokraci dhe , cilësia e saj, është gjëja e fundit që na proekupon. Midis të tjerash, dhe për të qenë korrekt ndaj demokracisë së vërtetë, të tillë, ne shqiptarët, akoma nuk kemi provuar. Ndaj po them miku im që, qoftë dhe ajo islamike, kur na serviret si demokraci, si të tillë kemi për ta shijuar.

Pastaj, ankesa të shumta nuk duhet të kemi.Na, e zgjodhi dhe Barak Obama kandidatin për zëvendës president dhe na mbushi me ngazëllim. Sikurse mbushi dhe fqinjët tanë jugorë, grekët. Këto ditë, mediat e të të dy vendeve, janë vënë në garë të fortë për të vërtetuar se, mik më i madh i kujt është senatori Bajdën! Për ne,është miku ynë dhe nuk e luan as topi ... i Mato Grudës!!! Pro pavarësisë së Kosovës ka qenë dhe madje, edhe i biri, ka luftuar me armë në dorë për pavarësinë e saj. Duhen më prova për përkrahjen që na pret? Lumsi ne! Grekët, nga ana e tyre, e duan të tyren ngaqë qysh nga 1974 e këtej, ka votuar në Kongres pro kauzës greke. Protagonistët propozojnë të qetësohemi dhe të ...lumturohemi bashkarisht për të mirën që na erdhi në derë.

Por sa keq që na duhet të përfundojmë këtu. Dhe dëshironim kaq shumë të përmendnim sot ...”negociatat dashurore” që përgatit të nisë e djathta shqiptare(që ishte e majta e djeshme, që të mos harrojmë) me “rrebelët” e djeshëm dhe aleatët e sotëm. Mirëpo, këtu jemi dhe këtu janë dhe aleatët. Ah! Se për pak harruam të përmendnim pavarësinë që u dhuroi Rusia mëmë, bijave të vogla të Kaukazit. Ajo që më argëton në fakt është mënyra sesi shtypi evropian por sidomos ai grek, e pritën lajmin nga Kremlini. Kështu, u hoq nga fjalori “pseudoshteti”, “republikëzat” , dhe të tjera të tilla epitete që shoqëruan pavarësinë e Kosovës. Nuk ke ç’thua. Duhet të pranojmë se, shtypi dhe politika greke, kanë reflekse mjaft të mprehta kur bëhet fjalë për politikën e jashtme. Mirëpo, herën tjetër më shumë. Vjeshtë të mbarë!

Diplomacia stinore shqiptare!

Një fundjavë si kjo e jona, që na duhet të përmbledhim brenda nëntëqind fjalëve ,ngjarjet e javës dhe protagonistët e saj, ka raste që është thikë me dy presa. Ose të kemi bollëk personazhesh për të zgjedhur ose në të kundërt, të ripërsëritemi. Dhe kjo është e rrezikshme. Mirëpo, kur fusha në të cilën lëvrojmë, përmbledh hapësira përtej kufijve gjeografikë të atdheut, patjetër që është në favorin e protagonistëve. Ose thënë ndryshe, protagonistët na vijnë në ndihmë. Hyrja në këtë rast u quajt e domosdoshme, pasi sot do të merremi më tepër me njerëz dhe ngjarje larg territorit tonë kombëtar. Pavarësisht se edhe në atdhe janë të shumta ato ngjarje dhe ata njerëz që mund të gjenin një vend në rubrikën tonë modeste.

Bie fjala, sikurse patjetër je në dijeni , ti mik i dashur që mban në dorë gazetën, gjithandej në Shqipëri, lexojmë, qindra mijra rrënjë ...CANABIS SATIVA janë shkulur këtyre ditëve. Tani, në demokraci, kështu i thonë hashashit. Se helbete, moderrnizimi kur të zë, të zë për t’a hequr, nuk të zë për shaka. Madje, tregëtarët vendas ( të Canabis Sativa pra), kanë gjetur, thonë, metoda të reja kultivimi. Kanë hapur parcela në vende ku toka ishte e papunuar dhe vështirë se shkon dot atje policia. More për qilizëm shqiptarit nuk ia ha qeni shkopin. Ka ardhur koha të rehabilitohen publikisht metodat e kooperativave bujqësore. Me moton : T’u qepemi kodrave dhe maleve, ti bëjmë ato pjellore si dhe fushat,hashashi , qoftë dhe me emër tjetër, prodhohet lehtë!

Nga ato që dëgjojmë, ata që e thithin këtë Canabis Sativa, vijnë në qejf e ndonjëherë flasin edhe përçart. Kështu, ndërsa vjet njerëzimi dëgjonte Silvio Berlusconin të bënte humor me Kryeministrin danez Rasmunsen duke i ofruar ...shkëmbimin e bashkëshorteve, nuk ishin të pakët ata që fajësuan ndonjë “esencë të përzier” që pinte Cavaliere Silvio! Është shpëtimtare ndonjëherë hamendja kur ndeshesh me përçartjen. Mirëpo, nuk paskej qenë aspak një shaka e padëmshme, nga ato që hera-herës lëshon miliardieri italian dhe që në të shumtën e rasteve, nuk bëjnë për të qeshur as vetë atë. Sepse, sikurse duhet ta kesh marrë vesh dhe ti, o lum miku, ata përtej detit kanë zbuluar metodë të re për të mbajtur gjallë martesën. Në orar të drekës, shkëmbejnë partnerët.

Kurse në darkë, nuk kanë asnjë dyshim për ndershmërinë e krevatit bashkëshortor. Madje, sikurse lehtë ndokush mund të konkludoj në kësi rastesh, e gjejnë njëri-tjetrin akoma më tërheqës. Tërheqës gjejnë sakaq edhe kinezët modën e re që sapo zbuluan. Mësojmë se, qindra mijra fëmijë kinezë, të lindur gjatë kësaj periudhe, pagëzohen me emra që kanë të bëjnë me Olimpiadën. Eshtë mbushur Kina me Ajun të them. Ajun quhet Olimpiada në gjuhën e kinezëve. Por jo vetëm me Ajun. Vendosin emra sportistësh nga e gjithë bota. Akoma dhe me slogane i pagëzojnë fëmijët. Do më thuash që, edhe këtu kinezët vijnë një hap pas ne shqiptarëve. Mund edhe ta thuash. Jemi ne të parët që zbuluam “fabrikën” e emrave që lidheshin me realizmin socialist dje dhe me “Botërorët” dhe “Evropianët” sot.

Kështu, mund të gjesh në të njëtën familje, babain ta quajnë Vullnetar e të birin Ronaldinjo. Kalimi nga socilaizmi në kapitalizëm, është bërë vetvetiu dhe pa ndihmën e asnjë sistemi pluralist apo institucioneve ndërkombëtare. Madje as atyre amerikane. Që kësi kohe janë të angazhuara me zgjedhjet. Thashë zgjedhjet dhe kujtova ...Paris Hilton. Ngaqë Mc Cain e krahasoi Barak Obamën me starleten miliardere. Por dhe ajo nuk e la të zemëruar plakun flokëzbardhur republikan. Madje e falenderoi edhe për rezistencën fizike, megjithëse vjen qysh nga koha kur “vallëzimi ishte mëkat dhe birra servirej me kovë”! Halle halle kjo dynja, siç do thoshte ndonjë i moshuar nga anët tona që, nuk ka ambicje për të udhëhequr planetin. Udhëheqjes së planetit, ka raste që i duhet të vendosë për gjëra mjaft serioze.

Sikurse vendosi përpara 63 vjetësh. Kur bomba atomike kryeplanetare në Hiroshima , “për të shpëtuar njerëzimin” siç u tha asokohe, mori jetën e mbi 145.000 vetëve dhe rrëzoi mbi 30.000 ndërtesa. Protagonist i kësaj jave ishte dhe Solzenicin. Në rastin e shkrimtarit të madh rus, ndokush edhe mund të këmbëngulë se, është e tepërt të thuash që vdekja e tij e bën të dalë nga arratia ku qe ngujuar e të bëhet i pranishëm në faqen e parë të shtypit botëror. Dhe me të drejtë. Plaku i mënçur i letërsisë botërore, filloi të linte gjurmët mbi njerëzimin qysh kur shumica jonë nuk kishte lindur. Kurajua qytetare dhe forca e penës së Solzenicin, në plot raste gjatë historisë së shekullit të kaluar, ishte prezente.

Nuk dua aspak të të lodh me ngjarje të politikës në atdhe , miku im, pasi e ndjej që, këto ditë të nxehta Gushti, gjëja e fundit që do të dëshiroje, është të të shtohet dhimbja e kokës. Përveç kësaj, kreu i ekzekutivit të shqiptarëve, që në të shumtën e rasteve, është dhe furnizuesi kryesor i rubrikave të lajmeve në gazeta në radio apo televizion, përgatitet të ngjitet në tribunën e Lojrave Olimpike. Ajo që më shqetëson në rastin konkret është mundësia të na kthehet nga Pekini me ndonjë marrëveshje për importim traktorësh ose margarine! Të mësuar ne shqiptarët ta bëjmë diplomacinë sipas stinëve, aspak e pamundur nuk më duket, të ndërmarrë ndonjë sulm Njeriu i Premtimeve të Mbajtura, ndaj kapitalistëve amerikanë! Të duket e vështirë ë? Kush të siguron ty dhe mua se, nuk do t’i kujtohet e kaluara e tij komuniste atje?

Të djeshmit e "mëdhenj", të sotmit e vegjël!

Më shumë se asnjëherë tjetër, kjo është periudha kur Gjykata e Hagës për Krimet e Luftës në ish-Jugosllavi (ose Tribunali siç përdoret shpesh nga shtypi në atdhe, për të treguar, ndoshta, tjetërsimin perëndimor(?) që ka pësuar), justifikon ekzistencën e saj. Marrja në "dorëzim" e të akuzuarit për krimet çnjerëzore të ndodhura në territorin ish-jugosllav, Radovan Karaxhiç, përbën padyshim një lehtësim shpirtëror për të gjithë ata që u flijuan nga urrejtja etnike e trupave gjakdashëse të udhëhequra prej ...mjekut psiqiatër me mjekrrën e bardhë. Por njëherësh, përbën dhe një shuplakë në fytyrë për ata që edhe sot e kësaj dite në Ballkan, nuk u është "qetësuar shpirti" dhe vazhdojnë të ndjellin gjithëmënyrash destabilitetin. Këta "karafilë" mund ti gjesh gjithandej në trevën ballkanike. Ndaj them që, prezenca e Karaxhixhit në Hagë, ndoshta funksionon edhe si gisht pendues për ndokënd. Se këtu i thonë Ballkan, nuk bëhet shaka. Madje, aq Ballkan i thonë sa, herë-herë, edhe të duash ta harrosh, ta bëjnë të pamundur disa.

Njëri prej "disave" është dhe kreu i ekzekutivit të shqiptarëve! Ose thënë ndryshe, sikurse edhe atij vetë do t'i pëlqete të vetëquhej,NPM! Përpara se të mendosh se kreu i ekzekutivit është kthyer në ndërmarrje përpunimi mendimesh, po të qetësoj miku im dhe të kujtoj se, është vetëquajtur Njeriu i Premtimeve të Mbajtuara. Nuk jam në dijeni të të gjitha premtimeve që ka lëshuar (dhe këtu më duhet ndihma e kujtesës tënde) por nëse , njëri prej premtimeve ka qenë dhe ai i kthimit të Parlamentit në sheshin e lagjes ku shkëmbehen mes djelmoshave adoleshentë, sharje dhe grricje pa asnjë taksë morale, duhet të flejë krejt i qetë mbrëmjeve të nxehta të Gushtit. Qëllimi u arrit dhe premtimi u mbajt.

Tashmë, asnjëri nuk dyshon se kemi Parlamentin më banal të Ballkanit. Dhe kjo, falë fjalorit të zgjedhur të kreut të ekzekutivit. Ma do mendja se, në zgjedhjet e vitit që vjen, me siguri duhet ta vlerësojë elektorati edhe këtë parametër. Është e njohur teza filozofike se, çdo komb ka udhëheqjen që meriton! Pra, i dalë nga gjiri i popullit është dhe kreu i ekzekutivit. Sikurse nga populli është edhe rektori i Universitetit "Ismail Qemali" të Vlorës. Tani, do më pyesësh, si lidhet rektori me kreun e ekzekutivit?! Ke plot të drejtë! Po ja që, më erdhi në mend. E kujtova nga dashuria e madhe që tregon për Universitetin e tij( çdo titullar në Shqipëri, dikasterin që drejton e quan të tijin)!

Rektori ynë i dashur, me përkujdesje prindërore për Universitetin, sugjeron t'i hiqet emri i themeluesit të shtetit të parë shqiptar, ngaqë, sikurse na shpjegon, kështu do të bëhet Universiteti më i njohur. Dhe për këtë, ka edhe faktet bindëse. Bie fjala as Oxfordi as Sorbona dhe as Harvardi kanë emra ish-udhëheqësish, ka thënë rektori. Kështu, "bindshëm" mundet të mbrojë propozimin e ndryshimit të emrit. Problemi, gjithsesi, qëndron tjetërkund vëllezër. Qëndron tek prirja jonë kombëtare për të titulluar çdo godinë apo institucion shtetëror me emrin e një të ...madhi! Nuk e kemi ne fajin, dua të besoj. Për gjysmë shekulli e akoma më tepër, më parë pagëzohej ndërtesa e pastaj i hidheshin themelet. Asokohe me emra të gjallësh.

Sot, falë prezencës në pushtet të nxënësve të "të gjallit" të atëhershëm, sërish pagëzohen institucionet me emra të "mëdhenjsh". Më parë i del shpirti njeriut e pastaj huqi. Na, një huq që akoma nuk u ka dalë shqiptarëve, është edhe përdorimi i emrave të shteteve perëndimore. Po bëhen 20 vjet nga koha kur Gjermania e bashkuar, nuk ndahet më në atë Federale dhe atë Demokratike. Mirëpo, kjo vlen për Evropën. Për Shqipërinë, akrepat e orës kanë ngeluar atje ku i la "i madhi". Edhe sot e kësaj dite, në njoftimet e qeverisë, mund të lexosh qartë për raportet pozitive që ka formuluar ...Republika Federale Gjermane(!) për ekonominë e Shqipërisë! Le të mundohet ndonjëri ti zgjojë ata qëformulojnë lajmet.

Nuk do të habitej askush, me vrullin që i karakterizon, nëse një ditë dilnin me lajme për raportet negative të SHBA-së për ...BRSS-në! Mirëpo, lajmet "ngazëllyese" vijnë jo vetëm nga bota e largët. Akoma dhe Ballkani, tek-tuk, prodhon ndonjë prej këtyre. I fundit është ai që na bën me dijeni se partia në pushtet e Turqisë, tashmë edhe me ligj shtetëror, nuk është e jashtëligjëshme! Tragjikomedi ballkanike. Si (bashkë)anëtarë të Lidhjes Islamike , me siguri na intereson ekuilibri social dhe politik i ish-perandorisë osmane. Sikurse na intereson edhe vrulli letërdërgues i Gruefskit. Sot, qeveritë që nuk marrin pusullë nga kryeminstri i Shkupit, duhet të ndihen të vogla. Po aq sa dhe qeveria e Shkupit!

Që duke ndjekur proverbin tonë të hershëm , "nga inati i sime vjehrre, po shkoj të fle me millonanë", debatin me qeverinë greke mundohet ta kthejë në sherr që dëgjohet akoma dhe përtej oqeanit! Ngjan kaq shumë sjellja e kreut të ekzekutivit të Shkupit me atë të ekzekutivit tonë. Njëri mundohet, dhe hera-herës ia arrin qëëlimit, të sjellë sheshet e mëhallave në Parlament e tjetri, me të njëjtin ritëm mundohet të shpërndajë nëpër botë atmosferën klasike ballkanike. Më shumë sherre, xhelozi, vetëshkatërrim e inferioritet, sesa progres e civilizim. Përreth gjithçka ndryshon e rreth nesh në Ballkan gjithçka ngelet e njëjtë. Akoma dhe ata krerë ekzekutivi që ekzekutojnë qytetërimin!

Thanë

Nuk duhet ta thuash të vërtetën, përveçse tek ata që kanë të drejtën ta njohin, mirëpo çfarëdo që të thuash, duhet të jetë e vërtetë!

Tomas Man